نیم‌نگاهی به شاخص‌های توسعه استان آذربایجان غربی

از مهمترین چالش­های این استان، موضوع خشک شدن دریاچه ارومیه بوده که باعث تحریک جابجایی­ ها و مهاجرت­ های ناخوشایند از نظر اقتصادی شده است. وجود اقوام و اقلیت‌های جمعیتی متفاوت در منطقه نیز از عواملی است که می­تواند هم تهدید باشد و هم فرصت و در این استان، سهم تهدید اقتصادی عوامل فوق از فرصت بیشتر و باعث کاهش اشتغال رسمی شده است.

جهت‌گیری­ های راهبردی استان آذربایجان غربی بر پایه مطالعات انجام گرفته، ضرورت استفاده حداکثری از قابلیت‌های طبیعی و امکانات آب و خاک جهت توسعه فعالیت­های کشاورزی با هدف دستیابی به امنیت غذایی و توسعه صادرات محصولات کشاورزی را تاکید می­نماید. یکی دیگر از جهت ­گیری­های اصلی توسعه استان، بهره­گیری از ظرفیت‌های تجاری آن به دلیل دسترسی به بازار مصرف کشورهای قفقاز، ترکیه و عراق (به ویژه اقلیم کردستان عراق) به خصوص در زمینه صادرات مواد غذایی و وارادات محصولات صنعتی و مواد اولیه می­باشد که از آن­ها به عنوان یکی از مزیت­های نسبی یاد شده که با تکمیل شبکه ­های تولید و زنجیره عرضه، می­تواند محرک اصلی توسعه در استان باشد.

برخورداری از قدرت انعطاف، تطبیق فعال با شرایط نوپدید، قدرت رقابت­پذیری اقتصادی، به بیانی دیگر برخورداری از قدرت جذب، نگهداشت و انباشت سرمایه انسانی و مالی و برخورداری از بازدهی و بهره­وری رقابت‌پذیری منابع، در مقایسه با سایر مناطق از مهمترین ویژگی­های یک اقتصاد پویا است؛ در حالی که ناموزونی توسعه منطقه­ای در ایران، علاوه بر کاهش قدرت انعطاف­ پذیری و رقابت ­پذیری مناطق کمتر توسعه ­یافته نسبت به مناطق توسعه­ یافته، پویایی اقتصاد ملی را نیز کاهش داده و امکان دستیابی به رشد پایدار اشتغالزا را با مخاطره مواجه ساخته است. در استان آذربایجان غربی گرچه طی سالیان دراز مردم منطقه توانسته اند تاحد ممکن از توانایی موجود در منطقه نهایت استفاده را برای پیشبرد تعالی زندگی خود انجام دهند ولی بی­شک وجود محدودیت­های طبیعی، زیربنایی و ساختاری رشد استان را دچار مشکل کرده و ضرورت دارد برنامه توسعه­ ای متناسب با ویژگی منحصربه فرد این استان تدوین و اجرا گردد. 

مطالعه حاضر بر آن است تا شاخص­های توسعه­یافتگی استان آذربایجان غربی را بر اساس آخرین داده­های در دسترس بررسی کند و تصویری نمایان از شکاف توسعه­ای درون منطقه­ای و سطح ملی در حوزه­های اقتصادی، اجتماعی و زیربنایی ارائه دهد. در این گزارش، شاخص­های توسعه انسانی، جمعیت و مهاجرت، اقتصاد کلان، فقر و رفاه اجتماعی و زیربنایی به تفصیل و به طور مقایسه­ای مورد بررسی قرار گرفته ­اند.